FAQs in Marathi

Audio FAQ’s in Marathi

आयुर्वेदात कर्करोग नावाच्या आजाराचे वर्णन केले नसले तरी, या आजाराचा संबंध आयुर्वेदात सांगितलेल्या गाठी, ग्रंथींशी करता येऊ शकतो. आज ज्याला कॅन्सर समजले जाते त्या वर्गात यापैकी कशाचाही समावेश केला जाऊ शकत नाही असे आम्हाला व्यक्तीशः वाटते, त्यामुळे या आजाराचे नाव ठरवताना योग्य ती काळजी घेतली पाहिजे.

या आजारावर यशस्वी उपचार करण्यासाठी त्याचे नाव निश्चित करणे आवश्यक नाही. यावर आयुर्वेदाचा पूर्णत: विश्वास आहे.आयुर्वेदात रोगाचे मूळ कारण समजून घेणे आणि त्याचे निदान करून उपचार सुरू करणे याला महत्त्व दिले जाते.

कर्करोगाच्या रुग्णांना वैद्यकीय उपचार देताना आपण याच पद्धतीचे अनुसरण गेल्या अनेक वर्षांपासून करत आहोत आणि त्याचे परिणामही आशादायक आहेत. आयुर्वेदाच्या तत्त्वांनुसार, आपण दोष, धातु, मल, उपधातु आणि ओजांचे परीक्षण करतो आणि त्यात होणारे बदल  पूर्णतः समजून घेऊन सर्व प्रकारच्या कर्करोगाच्या रुग्णांवर आपण यशस्वीरीत्या वैद्यकीय उपचार  करण्याचे योग्य प्रकारे नियोजन करतो. तुमच्या प्रश्नाचे थोडक्यात उत्तर द्यायचे झाले तर आपण असे म्हणू शकतो की आयुर्वेदात कर्करोगावर औषधे आहेत. आयुर्वेदात कर्करोगाच्या रुग्णांवर उपचार करण्याची पद्धत पारंपारीक पद्धतीच्या उपचारांपेक्षा  वेगळी आहे. एकाच प्रकारच्या कर्करोगाने ग्रस्त असलेल्या सर्व रुग्णांसाठी, आयुर्वेद पारंपारिक शास्त्रांप्रमाणे उपचार पद्धती वापरत नाही. प्रत्येक रुग्णाच्या आजाराच्या उपचारात सामाविष्ट असलेल्या सर्व घटकांची चाचणी घेतली जाते आणि त्यांनतर थेरपीची/ उपचाराची पद्धत ठरवली जाते. आयुर्वेदामध्ये उपचारापूर्वी रुग्णाला असलेल्या रोगाची कारणे तपासली जातात.  रुग्णाच्या शरीरातील दोष आणि  धातू यांच्यात झालेला बदल व त्यांची नैसर्गिक रचना तसेच इतर घटकांचा विचार केला जातो.

म्हणूनच या थेरपीला वैयक्तिक उपचार पद्धती/औषध म्हणतात. याच कारणास्तव या उपचार पद्धतीला वैयक्तीक वैद्यकीय शास्त्र पद्धत म्हणून ओळखले जाते.

केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी सारख्या आधुनिक वैद्यकीय उपचारानंतरही रुग्ण आयुर्वेदिक औषधी घेऊ शकता. यामुळे त्यांना कोणत्याही प्रकारची हानी होत नाही. आधुनिक आणि आयुर्वेदिक औषधांमध्ये कोणत्याही प्रकारची समानता नाही.

आयुर्वेदिक औषधांचे कोणतेही दुष्परिणाम नाहीत. आधुनिक औषधांसोबत आयुर्वेदिक औषध घेतल्यास  सकारात्मक परिणाम दिसून येतात, हे वैद्यकीय यंत्रणा आणि त्यांच्या विविध प्रयोगांनी सिद्ध केले आहे.अर्थात कर्करोगाचा रुग्ण आयुर्वेदिक औषधांबरोबर आधुनिक औषधे घेऊ शकतो. जो कोणत्याही प्रकारची हानी न होऊ देता अतिशय फायदेशीर ठरतो.

कर्करोग पूर्णपणे बरा होईल की नाही हे त्या रोगाची स्थिती आणि तो रोग कोणत्या प्रकारचा आहे यावर अवलंबून आहे.

कर्करोगाचे अनेक असे प्रकार आहेत ते 100 टक्के बरे होऊ शकतात. उदा. आपल्याला सर्वांना माहिती आहे की, युवराजसिंह ‘सेमिनोमा’ या प्रकारच्या  कर्करोगाने पिडीत होते. या प्रकारचा कर्करोग पूर्णपणे बरा होऊ शकतो. काही कर्करोगाचे प्रकार आहेत जसे की, मेंदूचा कर्करोग किंवा अंडकोषाचा कर्करोग, ज्याचे प्रमाण खूप वाढले आहे तो पूर्णपणे बरा होऊ शकतो असे आम्ही म्हणणार नाही. केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी नंतर जर का रुग्णाने सुरुवातीच्याच टप्प्यावर आयुर्वेदिक उपचार सुरू केले तर  बरे होण्याची शक्यता/संधी खूप जास्त प्रमाणात असते. कॅन्सरच्या उपचारात येणाऱ्या आव्हानांपैकी एक म्हणजे रोगाची पुनरावृत्ती किंवा प्रसार, ज्यामुळे कर्करोगाच्या 90% रुग्णांचा मृत्यू होतो. आयुर्वेदिक उपचार पद्धती प्राथमिक अवस्थेतील उपचारानंतर रुग्णांना निरोगी ठेवते आणि दुसर्‍या टप्प्यातील संक्रमण वाढू  नये यासाठी प्रतिकार करते.  थोडक्यात, रुग्णाने प्रथमोपचारानंतर आयुर्वेदिक उपचार घेतल्यास कर्करोग वारंवार होत नाही.

हा आमचा आजपर्यंतचा अनुभव आहे, तसेच अनेक रुग्ण अजूनही आपलं जीवन जगत असून त्यांचे लेखी पुरावेही आमच्याकडे उपलब्ध आहेत.

या रुग्णांना आहाराचे कठोर नियम असतात असा अनेकांचा समज आहे. खरं तर गोष्टी वेगळ्या आहेत, मधुमेही रुग्णांना अनेकदा साखर न खाण्याचा सल्ला दिला जातो किंवा रक्तदाबाच्या रुग्णांना मीठ कमी खाण्यास सांगितले जाते.

हे देखील कठोर आहार नियमन आहे, मग कर्करोगाच्या आहाराच्या कठोर नियमांबद्दल हा प्रश्न का उपस्थित केला जातो? या कठोर नियमांच्या मागचे प्रमुख कारण म्हणजे साखर खाल्ल्याने मधुमेह वाढेल आणि त्याचे वाईट परिणाम  हृदय आणि यकृतावर होणार, म्हणून आधुनिक विज्ञानात आहाराविषयीचे कठोर नियमन केले गेले आहे. आयुर्वेदात याच्याही पुढे जाऊन याबाबत अधिक विस्ताराने विचार केला जातो. आयुर्वेदात कोणता आहार कोणत्या रोगांचा नाश करू शकतो, याचे स्पष्टीकरण दिले आहे ,त्याचप्रमाणे यासारख्या आजारांना दूर ठेवण्यासाठी कोणता आहार घेणे योग्य आहे याचे स्पष्टीकरण दिले आहे.  आयुर्वेदिक औषध घ्यायचे की नाही हे तुम्ही ठरवू शकता, पण कोणत्याही परिस्थितीत तुम्ही तुमच्या अयोग्य/हानीकारक आहारावर निर्बंध घातली पाहिजे. पारंपारिक वैद्यकीय शास्त्रामध्ये कर्करोगाच्या आजाराची प्राविण्यता आणि बरे होण्याची चाचणी केली जाते, त्याचबरोबर यकृताचा कर्करोग असलेल्या व्यक्तीने मद्यपान करू नये, फुफ्फुसाच्या कर्करोगाच्या रुग्णाने तंबाखूचे सेवन करू नये, अशा निर्बंधांचा सल्ला दिला जातो.

औषधे सुरू केल्यानंतर काही दिवसांतच कर्करोगाची सर्व लक्षणे कमी होतात. उदाहरणार्थ, यकृताच्या कर्करोगाच्या रुग्णांमध्ये आढळणारी लक्षणे, जसे की भूक न लागणे, उलट्या होणे ही सर्व लक्षणे दुसऱ्या दिवसापासून दुसऱ्या आठवड्यात कमी होऊ लागतात. जलोदरातील (पोटात पाणी होणे) हा बदल दोन आठवड्यांत दिसू लागतो.

आपण असे म्हणू शकतो की, होणारे परिणाम कर्करोगाच्या प्रकारावर आणि रुग्णाच्या विद्यमान शारीरिक स्थितीवर पूर्णपणे अवलंबून असतात.आयुर्वेदात दीर्घकाळानंतर परिणाम दिसून येतो असे म्हणणे पूर्णपणे चुकीचे आहे. हा एक असा आजार आहे ज्यामध्ये रुग्णाला आपला जीव गमवावा लागण्याचे प्रमाण अधिक असते. या आजारात कुणीही जास्त काळ जगू शकत नाही. पण आपल्या केमोथेरपीचे वैशिष्टय आहे की, वैद्यकीय उपचार पद्धती सुरू केल्यानंतर लगेचच त्याचे परिणाम दिसून येतात. अन्ननलिकेच्या कर्करोगात, जेव्हा रुग्ण पाण्याचा थेंबही पिऊ शकत नाही तेव्हा आम्ही अशी औषधे देतो, जी तिथूनच काम करण्यास सुरवात करतात.

हळूहळू, रुग्ण पाणी किंवा चहा, कॉफी पिण्यास सुरुवात करतो.

अगदी भातही खाऊ शकतो. काही दिवसांनंतर, अन्न देखील  खाण्यास सुरवात करतो. त्याचा कालावधी 3 ते 4 महिने असू शकतो.

अनेक रुग्णांच्या उपचाराच्या अनुभवावरून, औषधाची एक ठरावीक पद्धत विकसित केली गेली आहे ज्याला फेज म्हणतात. (अवस्था / Cycle- चक्र) याचे 3 चक्र (Cycle) आहेत आणि यातील प्रत्येक चक्राचा )(cycle) काळ हा 2 महिन्यांचा आहे. वास्तविकता आयुर्वेदात आवर्तन, अवस्था किंवा फेज यांची कोणत्याही प्रकारची व्याख्या नाही.

हे अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी, आपण या व्याख्यांचा वापर करतो. 2 महिन्यांची एक अवस्था असते. आणि अशा 3 अवस्थांचे/ चक्राचे 1 फेज बनते. त्याचप्रमाणे पहिला टप्पा ६ महिन्यांचा आहे. औषधे दिल्यानंतर सहा महिन्यांनी आपण रुग्ण किती टक्के बरा झाला आहे याची  बायोकेमिकल, ट्युमर, सोनोग्राफी, हाय रिझोल्युशन कॉम्प्युटर सोनोग्राफी, पेटस्कॅन अशा सर्व प्रकारच्या तपासण्या करतो. स्कॅन (स्थिती उत्सर्जन टोमोग्राफी) छातीचा एक्स-रे आणि आवश्यक शास्त्रीय चाचण्या देखील केल्या जातात. त्यानंतर आम्ही फेज 2 कडे जातो. कर्करोग हा असा आजार नाही की ज्यामध्ये आपण फक्त एकदाच औषध देतो आणि त्याकडे दुर्लक्ष करतो.

आपल्याला कॅन्सरवर कायमचे नियंत्रण मिळवायचे असेल तर रसायने खूप महत्त्वाची आहेत. त्यामुळे पेशींसंबंधी स्तरावर रसायनाचे काटेकोरपणे नियंत्रण करणे आवश्यक आहे. आमच्याकडे अशी उदाहरणे आहेत ज्यात 3 टप्प्यांनंतर, रसायने हळूहळू कमी केल्यास, कर्करोग पुन्हा उद्भवत नाही. परंतु दुर्दैवाने, मला येथे नमूद करणे आवश्यक आहे की 3 टप्पे पूर्ण केल्यानंतरही  काही रुग्ण म्हणजे 18 महिन्यांच्या औषधोपचारानंतर, आमच्याकडे असे रुग्ण येतात ज्यांना कर्करोगाची पुनरावृत्ती झाली आहे. अशा घटनांमध्येही हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की या रुग्णांनी 18 महिन्यांचे उत्कृष्ट जीवन जगले आहे. दुसरीकडे आमच्याकडे 10 वर्षांहून अधिक काळ जगलेले रुग्ण देखील आहेत.त्यामुळे आरोग्यदायी पद्धतीने आयुष्य वाढवण्यासाठी ही औषधे योग्य प्रकारे घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. थोडक्यात  मी असे म्हणू शकतो की, उपचाराच्या कालावधीचा   निर्णय वैयक्तिकरीत्या रुग्णावर अवलंबून असतो.

आयुर्वेदिक औषधी प्राकृतिक आणि खनिज वनस्पतींपासून बनविल्या जातात. जलीय आणि प्राणी स्त्रोतांपासून फारच कमी औषधे तयार केली जातात जी शेलफिश आणि शंख माशांपासून बनविली जातात.

आयुर्वेदात, अशा मिश्रणापासून बनवलेली काही खनिजे (धातू देखील बर्‍याचदा वापरली जातात) ही  औषधे नंतर मिसळून शुद्ध केली जातात, ज्यामुळे ती पूर्णपणे शुद्ध होतात. म्हणून औषधे जितकी अधिक प्रभावी केली जातात तितके त्याचे चांगले परिणाम पाहायला मिळतात. मला इथे नमूद करावेसे वाटते की, आम्ही बाहेरून कोणतीही औषधे विकत घेत नाही. आम्ही आमची सर्व औषधे मूळ कच्च्या मालापासून ते अंतिम उत्पादनापर्यंत स्वतः बनवतो.म्हणूनच आम्हाला या औषधांबद्दल खूप विश्वास आहे, कारण आम्ही त्यांच्या गुणवत्तेबद्दल खूप काळजी घेतो. आम्ही आमच्या औषधांनी हजारो रूग्णांवर उपचार केले आहेत आणि आमच्या कोणत्याही रूग्णांनी कधीही अनपेक्षित परिणामांची तक्रार केलेली नाही आणि हे प्रयोगशाळेच्या चाचण्यांद्वारे सिद्ध झाले आहे

आमची रुग्ण खरंतर, रोगाची लक्षणे, जीवनाची गुणवत्ता आणि वाढलेले आयुष्य याची चिन्हे दर्शवतात. असे असूनही आम्ही आधुनिक(प्रोटोकॉल) पाळून विनम्रतेने रोगनिदानाची पूर्ण चाचणी करतो. दर अडीच महिन्यांनी सर्व बायोकेमिकल चाचण्या केल्या जातात. दर सहा महिन्यांनी सोनोग्राफी, एमआरआय, आणि सीटीस्कॅन केले जाते. जर रुग्णाला काही लक्षणे दिसू लागली ज्यासाठी तपासणी आवश्यक आहे, तर आम्ही ते देखील करतो. अत्याधुनिक निदान आणि थेट व्हिज्युअलायझेशन प्रणाली वापरून सर्व उपचार निष्कर्षांचे परीक्षण/पर्यवेक्षण केले जाते. बर्‍याचदा, रुग्ण त्यांच्या सोनोग्राफीचे आणि सीटी स्कॅनचे रिपोर्ट घेऊन आमच्याकडे येतात. यावरून असे दिसून येते की वेगवेगळ्या प्रकारच्या उपचारानंतरही ट्यूमर सारखाच राहतो. अशा वेळी आयुर्वेदिक औषधे घेतल्यावर ट्यूमर पूर्णपणे बरा झाल्याचे दिसून येते आणि हे  सीटीस्कॅन व  सोनोग्राफी रिपोर्ट मधून दिसून येते. रुग्णाला अर्थपूर्ण बरे होण्यासाठी आणि ट्यूमर पूर्णपणे बरा होण्यासाठी या तुलनेने बराच वेळ लागतो.

मला इथे दुर्दैवाने सांगावे लागते आहे की , कर्करोगाचे रुग्ण आपल्याकडे शेवटच्या टप्प्यात येतात. जेव्हा सर्व आशा संपतात आणि दुसरा कोणताही पर्याय नसतो तेव्हा रुग्ण आयुर्वेदाकडे वळतात. मी इथे खूप विचारपूर्वक सांगेन की, जर रुग्ण पहिल्या अवस्थेत अर्थात लवकरात लवकर आमच्याकडे आला तर त्याचा अधिक फायदा होईल. जर रुग्ण रोगाच्या शेवटच्या अवस्थेत असेल तर त्याचे जीवनमान वाढवण्याची जबाबदारी आमची आहे. आज जगात कर्करोगासारखा कॅन्सर बरा करण्यासाठी जे काही संशोधन केले जात आहे त्याचे मुख्य कारण म्हणजे कर्करोगाच्या रुग्णांचे आयुष्य कसे वाढवता येईल?  जर का, रुग्णाच्या शरीरात कर्करोग आहे आणि तो २ ते १५ वर्ष जिवंत राहतो.  हे महत्त्वाचे केंद्रबिंदू आहेत. आणि यावर आयुर्वेद औषध अशी प्रभावी उपचार पद्धत बनत आहे. म्हणून आयुर्वेद रुग्णाच्या रोगाच्या अवस्थेची चाचणी घेऊन त्याच्या जीवनवाढीवर लक्ष केंद्रित करतो आणि रुग्ण पूर्णपणे बरा कसा होईल हे देखील पाहतो.

रुग्णाला ट्यूमरचा त्रास होत असताना अनेकदा शस्त्रक्रिया करण्याचा सल्ला दिला जातो.शस्त्रक्रियेनंतर रुग्णांना केमोथेरपी घेण्याचा सल्ला दिला जातो. सामान्यतः रुग्णांचे कुटुंबीय किंवा नातेवाईक केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपीबद्दल चिंतित असतात कारण त्यांना त्याचे दुष्परिणाम माहित असतात.

येथे आयुर्वेदिक उपचार पुरेसे आहेत का हा प्रश्न महत्त्वाचा आहे. आम्ही या प्रकारची उपचार पद्धती विकसित केली आहे. आयुर्वेदिक औषधोपचार सुरू केल्यानंतर प्राथमिक अवस्थेच्या दुसऱ्या टप्प्यात प्रगती होत नसल्याचे दिसून आले आहे. बऱ्याचवेळा रुग्णांना सांगितल जातं की, त्यांचे आयुष्य केवळ 10-15 महिन्यांचे आहे. पण आपण  त्यांना त्यांचे उर्वरीत आयुष्य व्याधीमुक्त/रोगमुक्त, जीवन त्यांना देऊ शकतो. आणि या उपचार पद्धतीने हे रुग्ण  5-10 वर्ष जीवनमान मिळते. ज्या रुग्णांनी केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपीचा अवलंब केला नव्हता त्यांना देखील आयुर्वेदिक औषधांसारखेच फायदे मिळाले आहेत.

आयुर्वेदात कॅन्सरला दुसऱ्या अवस्थेत जाण्यापासून रोखण्यासाठी आणि कॅन्सर पूर्णपणे बरा करण्यासाठी निश्चित औषधे आहेत.  येथे मी एक महत्त्वाची गोष्ट सांगेन की आयुर्वेदात रसायन नावाचे सर्वोत्तम औषध आहे, जे कर्करोगाच्या आजारावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी रुग्णांना सांगितले जाते. हे उपचार प्राचीन काळापासून केले जात आहे आणि ही आयुर्वेदाची परंपरा आहे. कोणताही रोग पुन्हा उद्भवू शकतो आणि म्हणून त्याला प्रतिबंध करणे हे आमचे ध्येय आहे. हीच गोष्ट कर्करोगासाठी लागू होते. येथे रसायन उपचाराचा अर्थ  रासायनिक द्रव्य किंवा केमोथेरपी असा होत नाही.

या उपचार पद्धतीमुळे रुग्णाचे दीर्घायुष्य (कालावधी) वाढते.

शरीरावर परिणाम होत नाही किंवा फार कमी परिणाम होतो. रुग्णाचे शरीर, अवयव, मन लक्षात घेऊन रसायने तयार केली जातात. त्याच प्रमाणात त्याविषयी खोलात जाऊन त्याबाबत विचार केला जातो. आयुर्वेद रसायन आत्म्यापर्यंत जाते आणि यशस्वीपणे आणि सूक्ष्मपणे  त्यावर कार्य करते. त्यामुळे शस्त्रक्रियेनंतर इतर कोणतेही उपचार न करता, सिद्ध झालेल्या आयुर्वेद रसायन थेरपीचा रुग्णाला फायदा होतो. 

होय !  आजपर्यंत हजारो रुग्णांनी केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी घेताना आमचे औषध घेतले आहे.अनेक  बहुतेक कॅन्सर तज्ज्ञ, केमोथेरेपी, रेडिओथेरेपी देत असताना आयुर्वेदिक औषधी त्याबरोबर घेण्यासाठी त्यांची कोणत्याही प्रकारची हरकत नसते. आम्‍हाला सांगण्‍यास अभिमान वाटतो की, इंग्‍लंडमध्‍ये ऑन्‍कोलॉजिस्ट त्‍यांच्‍या रूग्णांना केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी घेत असताना आयुर्वेदिक औषधोपचार करण्‍याची शिफारस करतात. त्यामागचे कारण म्हणजे त्यांना चांगला प्रतिसाद दिसला. रूग्णांवर औषधांचा अनपेक्षित परिणाम कमी झाला आहे किंवा त्यांपैकी बर्‍याच औषधांवर कोणतेही दुष्परिणाम झालेले नाहीत. इंग्लंड आणि भारतातील अनेक कर्करोगतज्ज्ञ म्हणजेच टाटा मेमोरियल हॉस्पिटलमधील तज्ज्ञ यांनी त्यांच्या निरीक्षणानंतर हे स्पष्ट केले आहे की,  हजारो रुग्णांना या औषधाचा फायदा होताना दिसत आहे. शास्त्रज्ञांच्या मतानुसार, केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी अडथळा आणलेल्या पेशींना तसेच सामान्य पेशींना मारते.

परिणामी रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते. आयुर्वेदिक औषध सामान्य पेशींना अधिक सक्रिय बनवते. आकुंचन पावलेल्या पेशी नैसर्गिकरित्या नष्ट होऊ देणे हा आमच्या औषधांचा उद्देश आहे. केमोथेरपीचे काम म्हणजे सर्व पेशीं नष्ट करणे.

आयुर्वेदिक औषध सामान्य पेशींना जिवंत ठेवते आणि केमोथेरपीमुळे अडथळा निर्माण झालेल्या पेशींचा नाश करते.

आणि औषधांचे अनपेक्षित परिणाम देखील कमी आहेत. केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपी घेताना आयुर्वेदिक उपचाराचे खूप फायदे होतात.

नक्कीच फायदे आहेत. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ कॅन्सर (NCI-US) किंवा NHS (UK), चे संशोधन म्हणते की 95% कर्करोग रुग्ण दुय्यम/दुसऱ्या स्टेजला किंवा कर्करोगाच्या पुनरावृत्तीमुळे मृत्यू होतात. कर्करोगाचा प्राथमिक अवस्थेत उपचार केला जातो आणि परत उद्भवण्याची शक्यता असते, आणि या दोघांमधला काळ खूप धोकादायक आहे. अशा काळासाठी इतर शास्त्रात उपाय नाही. आयुर्वेद शास्त्र अशा वेळी मदत करते. कर्करोग पुन्हा उद्भवू नये यासाठी आयुर्वेद सर्वोत्तम मदतनीस आहे.

अशी शेकडो उदाहरणे आहेत ज्यात आयुर्वेदाच्या साहाय्याने कर्करोग पूर्णपणे बरा झाला आहे.

जितक्या लवकर रुग्ण आयुर्वेदाकडे येणार तितकाच जास्त फायदा होतो.

रसायन दोन आठवड्यांत काम करते.  हे पेशींच्या स्तरावर आणि शरीराच्या उर्वरित भागावर देखील कार्य करते. कर्करोगात आपण कोणताही धोका पत्करू शकत नाही, म्हणून आम्ही ही संतुलित उपचार पद्धत विकसित केली आहे. आपले औषध दोन प्रकारे कार्य करते आणि ते संतुलन राखते. हे कर्करोगाच्या पुनरावृत्तीस प्रतिबंध करते, तसेच सद्य परिस्थितीतील कर्करोग बरा करते. कर्करोग पहिल्या टप्प्यात असेल तर तो पूर्णपणे बरा होऊ शकतो हे आपण पाहिले आहे. जर कर्करोग प्रगत अवस्थेत असेल किंवा रुग्णाचे वय संपणार असेल किंवा रुग्णाला कोणतीही वयोमर्यादा सांगितली असेल तर आम्ही वय 100% पर्यंत वाढवतो. अशी उदाहरणे आपल्याकडे आहेत. उदाहरणार्थ, 3 महिन्यांची वयोमर्यादा देण्यात आलेला रुग्ण पुढील 6-8 महिने जगला. एक रुग्ण फुफ्फुसाच्या कर्करोगाने ग्रस्त होता आणि अतिसंवेदनशीलता विभागात व्हेंटिलेटरवर होता आणि त्याला केवळ 24 तास देण्यात आले होते, उपचारानंतर तो पुढील 9 महिने जगला. आपल्या कार्यालयात त्यांनी चार महिने काम देखील केले. यामध्ये आम्हाला असा अनुभव आला आहे की, त्याचे आयुष्यमान मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे. भगवान श्रीकृष्णाने सांगितले आहे की जो जन्माला येतो तो मरतोच पण हे जीवन निरामय असावे. आपण असे जीवन जगले पाहिजे की, ज्यामध्ये केवळ रुग्णालाच नाही तर त्याच्या नातेवाईकांसाठी देखील  ते वेदनादायक नसेल. आयुर्वेदिक औषधाने हे सिद्ध केले आहे. कर्करोगाच्या कोणत्याही टप्प्यावर ही उपचार पद्धत फायदेशीर ठरली आहे.

कर्करोग काही प्रकरणांमध्ये अनुवांशिक आहे, परंतु बऱ्याच बाबतीत समान नाही.  कर्करोगाचे मुख्य कारण म्हणजे प्रदूषण आणि चुकीची जीवनशैली. ज्या ठिकाणी रसायने आणि कीटकनाशके मोठ्या प्रमाणात वापरली जातात. कामाच्या ठिकाणी मोठ्या प्रमाणात धूर असेल आणि अशा ठिकाणी श्वास घेतल्यास कर्करोग होण्याची शक्यता मोठ्या प्रमाणावर असते.हे मद्यपान किंवा तंबाखूच्या व्यसनांसारख्या इतर व्यसनांमुळे देखील होते. अशीही काही उदाहरणे आहेत ज्यात रुग्णाला कोणत्याही वाईट सवयी नसतात, तो निर्व्यसनी असतो, तरीही त्याला कर्करोग होतो. छोट्या-छोट्या गोष्टींची काळजी घेतली तर कॅन्सरच नाही तर इतर कोणताही आजार आपल्याला होऊ शकत नाही. परंतु काही रुग्णांचे म्हणणे आहे की त्यांना हे नियम पाळणे शक्य नाही कारण त्यांच्या कामाचे स्वरूप त्यांना तसे करू देत नाही. अशा रुग्णांसाठी हा सल्ला आहे की त्यांनी नियमितपणे रसायनाचे सेवन करावे.  सक्षम आणि परिणामकारक रसायने  योग्य प्रमाणात घेतल्यास,  कोणताही रोग आपल्या शरीरात व्यत्यय आणू शकत नाही. रुग्णाचे तारुण्य, त्याची ताकद, पात्रता अबाधीत होत नाही. त्याची शारीरिक आणि मानसिक ऊर्जा अविरतपणे कार्य करते, तो निरोगी जिवन जगतो. हे सर्व फायदे रसायनामुळे होतात. रसायन कर्करोगाला दूर ठेवते आणि त्याला स्थिर अर्थात निरोगी ठेवण्याचे काम करते.

आयुर्वेद सांगते की, रसायनाचे सेवन जेवढ्या पहाटे करता येईल तेवढे करावे. सकाळी 4.30 ते 6.30 पर्यंत रसायनाचे सेवन करण्याची उत्तम वेळ आहे. ब्रश केल्यानंतर हे रसायन मधासोबत घ्यावे. रसायने खाण्यापूर्वी आणि नंतर अर्धा तास काहीही खाऊ किंवा पिऊ नये. मधाचे सेवन रसायनासोबत करणे आवश्यक आहे, कारण मध संपूर्ण शरीरात पसरते.ते सर्व सूक्ष्म भागांपर्यंत पोहोचते. रसायने मधासोबत घेतल्यास त्याची गुणवत्ता वाढते.मध रसायनाला आपल्या शरीरातील सर्वात सूक्ष्म पेशींपर्यंत पोहोचण्यास मदत करते. रसायनशास्त्रातील औषधाच्या कणांचा आकार नॅनोमीटरमध्ये असतो. परिणामी त्याचे छोटे गट विकसित होतात. मध या गटांना विभाजित करण्यास मदत करते आणि प्रत्येक कणावर स्वतःचे आवरण बनवते आणि सर्व पेशींपर्यंत  पोहोचते. रसायने अतिशय सूक्ष्म असतात आणि या कारणास्तव एका प्रमाणात एक अब्ज ते दहा ट्रिलियन सूक्ष्म कण असतात, जे आपल्या शरीराच्या अब्जावधी पेशींपर्यंत पोहोचतात. म्हणूनच आपण कोणताही शॉर्टकट न घेता शास्त्रोक्त पद्धतीने रसायने बनवतो. हे रसायन आणि त्याचे घटक बनवण्यासाठी सुमारे दीड वर्षांचा कालावधी लागतो.

रसायने प्रामुख्याने पेशींवर तीन प्रकारे कार्य करतात. प्रत्येक पेशीचे वय असते. प्रत्येक पेशी तीन टप्प्यांतून जातो.   प्रारंभ, भरण आणि पोषण. काही पेशी सुरुवातीला त्यांच्या अवस्थेत राहतात आणि   हळूहळू नष्ट होतात. अशा पेशींना कर्करोगाचे पेशी म्हणतात. पेशींच्या सर्व अवस्था योग्य क्रमाने ठेवणे हे रसायनांचे काम आहे. या कारणास्तव, रसायने पेशींच्या नैसर्गिक मृत्यूसाठी उपयुक्त आहेत. रसायन कोणत्याही पेशींना मारत नाही परंतु पेशींचे वय नियंत्रणात ठेवण्यास मदत करते. येथे प्रश्न उपस्थित होऊ शकतो की रसायने पेशींच्या नैसर्गिक मृत्यूस मदत करते, परंतु 4-5 सेमी ट्युमर/गाठ कमी करता येईल? याचे एक उत्तम उदाहरण आपण देऊ शकतो जसे की, याचे गुपित, आपले स्वतःचे शरीर या शब्दातच आहे. ज्याचे नुकसान होत आहे ते शरीर आहे, म्हणून शरीराची झीज होणे ही एक अथक प्रक्रिया आहे. कर्करोगाच्या रुग्णांसाठीही ही गोष्ट फायदेशीर आहे.

म्हणूनच ट्युमर देखील स्वाभाविकरीत्या घातक असतात. या रसायनाचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे रुग्णांना कोणताही दुष्परिणाम न होता मिळणारा फायदा.रसायनाचे दुसरे महत्त्वाचे कार्य म्हणजे शरीराच्या हातपायांची प्रतिकारशक्ती वाढवणे. आयुर्वेद शरीरातील रोगांचे महत्त्व स्पष्ट करतो आणि रोगांचा शरीरावर कसा परिणाम होतो हे देखील स्पष्ट केले आहे. जेव्हा दोष शरीरात वाढतात तेव्हा ते इतर ठिकाणी जातात आणि दुर्गम भागात पोहोचतात आणि रोग निर्माण करतात.

कॅन्सर शरीरात कुठून सुरू होईल आणि कुठे वाढेल हे सांगता येत नाही. म्हणून, रसायने त्यांच्या गुप्तचरांना पूर्वीच्या शरीरात पाठवतात आणि रोग विकसित होणार नाहीत याची काळजी घेतात (सावध)करतात. सर्वात महत्वाचे काम रसायन करते ते म्हणजे कर्करोगाला पुन्हा शरीराच्या आत जाऊ देत नाहीत.

रसायन शरीर आणि मन अशा दोन्ही पातळ्यांवर काम करतात. शरीराजवळ जशी प्रतिकारशक्ती असते,  तशीच मनाचीही रोगाविरुद्ध प्रतिकारशक्ती असते. याला मानसिक आजारमुक्त म्हणतात. पण,  आजकाल ही संकल्पना फारशी वापरली जात नाही. आज एक गैरसमज आहे की ही शक्ती फक्त शरीरात असते (उपलब्ध असते) पण मनाजवळ अशी शक्ती असते. एखाद्या व्यक्तीला कॅन्सर झाल्याचे कळले तर मानसिक आघातामुळे तो नैराश्यग्रस्त होतो. त्यामुळे हा आजार मनावर हल्ला करतो. हा आघात इतका जोरदार असतो की तो शरीरावरही होतो. शरीर आणि मन यांचा परस्परसंबंध कसा आहे आणि रोगांमुळे शरीर आणि मनाचे एकाच वेळी कसे नुकसान होते,  हे आयुर्वेदाने अतिशय चांगल्या प्रकारे स्पष्ट केले आहे. उदाहरणार्थ, एखाद्या लहान मुलाला आणि वृद्धाला कर्करोगाने ग्रासले असेल, तर दोघेही त्याचा सामना करण्यास तयार असतात.

कारण दोघेही मानसिकदृष्ट्या मजबूत आहेत, कारण लहान मुलाला रोगाचे गांभीर्य कळत नाही आणि वृद्धाला वाटते की आपण त्याच्या सर्व इच्छा पूर्ण केल्या आहेत आणि तो निर्भय आहे.

पण जी व्यक्ती लढायला तयार नसते, रसायन त्याला रोगाशी लढण्यासाठी मदत करते आणि हे रसायनाचे तिसरे महत्त्वाचे कार्य आहे.

उदाहरणार्थ, आमच्याकडे 73-74 वयोगटातील एक रुग्ण होता ज्याला सांगण्यात आले की त्याचे आयुर्मान 3-4 महिने आहे. त्यांनी आमच्याकडे येऊन केमोथेरपीसाठी/रसायन उपचार विचारणा केली. तो व्यक्ती 8-9 वर्षांनंतरही जिवंत आहे आणि दिवसाचे 18 तास काम करतो. अशा प्रकारे रसायने पेशींच्या स्तरावर, डीएनए स्तरावर आणि अवयवांवर देखील काम करतात. अशा प्रकारे, असे म्हणता येईल की रसायन हे एक असे औषध आहे जे एकाच वेळी शरीर आणि मनावर कार्य करते.

केमोथेरपी/ रसायन उपचार करताना त्याचे दोन भाग केले जातात. एकामध्ये, रोगावर उपचार केला जातो, म्हणजेच फक्त कर्करोगावर उपचार केला जातो. त्याचे औषध दिवसातून एकदाच दिले जाते. हे औषध सकाळी रिकाम्या पोटी मधासोबत घ्यावे. इतर औषधे अवयवावर परिणाम करतात, ज्याला चयापचय बदल म्हणतात. शरीरात जे काही असंतुलन असेल ते आंग-प्रत्यांगमध्ये संतुलित राहून नियंत्रणात ठेवलं जातं आणि या गटाच्या औषधांमुळे रोगाची लक्षणे कमी होतात. दोन्ही औषधे, म्हणजेच कर्करोगासाठी रसायने आणि इतर औषधे पूरक आहेत. रुग्ण फक्त एकच औषध घेऊ शकत नाही कारण आपल्याला पेशींच्या पातळीवर तसेच जैवसुरक्षा पातळीवर काम करावे लागते. अन्यथा,  कर्करोग आपल्या शरीरात परत येऊ शकतो. जर आपल्याला रोग पूर्णपणे बरा करायचा असेल, तर रसायने आणि इतर औषधे एकत्र घ्यावी लागतील.

रसायन चिकित्सा ही आयुर्वेदातील आठ तत्वांपैकी एक आहे. केमोथेरपीमध्ये वृद्धत्वाची प्रक्रिया आणि रोग नष्ट करणार्‍या औषधाला रसायन म्हणतात.आपल्यातील तारुण्य जिवंत ठेवायचे असेल, तर आपल्याला शरीरातील प्रत्येक पेशीपर्यंत औषध पोहोचणे अत्यंत आवश्यक आहे. कॅन्सर हा पेशींचा आजार आहे असे म्हणतात, त्यामुळे अधिकाधिक पेशी जिवंत आणि मजबूत, दीर्घायुष्य ठेवणे. रोगग्रस्त पेशींचा नैसर्गिकरित्या नाश करणे आणि नवीन, निरोगी पेशी निर्माण करणे हे रसायनाचे मुख्य कार्य आहे ज्याला पुन्हा तारुण्य टवटवी देणे असे ही म्हणू शकतो. हे रसायनशास्त्राचे अचूक पैलू आहे. शरीर आजारी पडल्यावरही रसायने महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ज्या कुटुंबामध्ये कर्करोगाची व्याधी परंपरागत आहे. उदाहरणार्थ, आई किंवा वडिलांना कर्करोग आहे, जवळचे नातेवाईक जसे भाऊ, बहीण, मावशी किंवा आत्या कर्करोगाने ग्रस्त असतील तर त्या व्यक्तीने सतत रसायनांचे सेवन करावे. जर एखाद्या व्यक्तीने रसायनांचे सेवन केले तर त्याला कर्करोगाचा त्रास होत नाही.अशी गृहीतके आयुर्वेदात सांगितली आहे. अनेक आजारी लोकांना याचा अनुभव आला आहे.